Update China/Japan/Taiwan | Buitenlandpolitiek is Oost-Azië is in flux. In Japan heersen veel zorgen over de relatie met Zuid-Korea en de VS, en is de regering bezig met voorbereidingen op een eerste ontmoeting met de Chinezen op ministerieel niveau. De Taiwanese President Lai Ching-te heeft net een succesvolle eerste buitenlandse reis afgerond. Zoals verwacht zullen daardoor de spanningen tussen Taiwan en China weer oplopen, met de komende dagen waarschijnlijk Chinese militaire “oefeningen” op komst.
In Japan heerst vooral onzekerheid over wat te verwachten van de recente internationale ontwikkelingen, in Zuid-Korea maar ook in de VS. Zoals overal is de mislukte machtsgreep van President Yoon Suk-yeol in Zuid-Korea ook in Japan het gesprek van de dag. Behalve verbazing overheerst vooral de zorg dat een nieuwe Zuid-Koreaanse president van meer progressieve huize weer een periode van verslechterende relaties tussen Japan en Zuid-Korea zal inluiden. Een van de zeer weinige positieve dingen die President Yoon heeft bereikt is de doorbraak in de relatie met Japan, deels geholpen door de goede persoonlijke relatie die hij had met de net afgetreden Japanse Premier Kishida Fumio. Dit betekende eindelijk het einde van de handelsoorlog tussen Japan en Zuid-Korea, die van 2019 tot 2023 geduurd heeft.
Kishida’s opvolger, Premier Ishiba Shigeru had hierop willen voortbouwen met een bezoek aan Seoul in januari ter ere van het 60-jarig jubileum van het aanknopen van diplomatieke betrekkingen met Zuid-Korea. De Japanse Minister van Defensie Nakatani Gen zou deze maand al gaan, voor overleg onder andere over trilaterale samenwerking samen met de VS. Dit alles staat nu op losse schroeven. Ten eerste vanwege de onduidelijkheid in Seoul over het lot van Yoon Suk-yeol. Ten tweede omdat een nieuwe president afkomstig van de linkse oppositie hoogstwaarschijnlijk weer een grote verschuiving in Zuid-Koreas buitenlandbeleid zal betekenen. Veel aandacht in Japan ging uit naar de resolutie tot afzetting van Yoon, ingediend door de oppositie in het Zuid-Koreaanse parlement.
Afgezien van Yoon’s machtsmisbuik, legt de resolutie veel nadruk op Yoon’s “bizarre Japan-centrische buitenlandbeleid”. Yoon zou daarmee de geopolitieke balans in de regio verstoord hebben en Noord-Korea, China, en Rusland van zich hebben vervreemd. Er heersen dan ook terechte zorgen in Tokyo over de gevolgen die dit alles gaat hebben voor de bilaterale betrekkingen, evenals voor de trilaterale samenwerking tussen Japan, Zuid-Korea, en de VS. Dit laatste zal extra moeilijk worden omdat Donald Trump hierin ook weinig geïnteresseerd lijkt. Een mogelijke verslechtering in de relatie met de VS is sowieso iets wat voor extra kopzorgen in Tokyo zorgt, nu het oorspronkelijke plan van Premier Ishiba om Trump zo snel mogelijk te bezoeken in het water is gevallen doordat Trump hier weinig behoefte aan bleek te hebben.
Interessant genoeg is een internationale ontwikkeling die voor de nieuwe Japanse regering wel volgens plan lijkt te verlopen de voorgenomen hervatting van de interministeriële bilaterale dialoog met China, voor het eerst sinds 2019. Deze zal mogelijk al eind december voor het eerst plaatsvinden, rond het bezoek van de Japanse Minister van Buitenlandse Zaken Iwaya Takeshi aan Beijing.
De Taiwanese President Lai Ching-te heeft met zijn eerste buitenlandse reis veel aandacht gekregen, grotendeels vanwege de semiofficiële ontvangst in de VS. Dit heeft natuurlijk ook gezorgd voor een inmiddels voorspelbare boze reactie in Beijing. Alvorens een bezoek aan enkele van de weinige diplomatieke bondgenoten van Taiwan (de Marshall eilanden, Tuvalu en Palau) maakte Lai een “tussenstop” in Hawaii en Guam (ook een “territory” van de VS). Dit is een vaak gebruikte methode voor een Taiwanese president om politici in de VS in persoon te kunnen ontmoeten.
Terecht merkte de Taiwanese Central News Agency (CNA) op dat Lai een uitzonderlijk groot ontvangst kreeg in Honolulu, inclusief rode loper en een verwelkoming door de Gouverneur van Hawaii, Josh Green. Hoewel het State Department in Washington nog eens benadrukte dat het om een onofficieel bezoek ging en niet uitzonderlijk was, is het duidelijk dat de VS steeds openlijker laat zien dat het bereid is het concept “onofficieel” erg op te rekken. Ook staat de VS op het punt een (voor China gevoelige) wapendeal met Taiwan te sluiten.
Dit alles heeft natuurlijk geleid tot verontwaardigde reacties in Beijing, iets wat ongetwijfeld is ingecalculeerd door de regeringen in Taipei en Washington. Hoe Beijing precies zal reageren is op dit moment nog onduidelijk. Maar het lijkt er op dat er de komende dagen weer militaire “oefeningen” gehouden zullen worden in de buurt van Taiwan door het Chinese Volksbevrijdingsleger. De Taiwanese President Lai kan echter terugkijken op een geslaagde eerste internationale reis, die hij zelf beschreef als “het begin van een nieuw tijdperk van een diplomatie gebaseerd op waarden.”
